Spiral, tıbbi adıyla rahim içi araç (RİA), gebeliği önlemek amacıyla rahim içine yerleştirilen küçük, T şeklinde bir cihazdır. Spiral, uzun süreli ve etkili bir doğum kontrol yöntemi olarak yaygın şekilde kullanılır. RİA’lar, hormonal ve hormon içermeyen (bakır) olmak üzere iki ana türe ayrılır.
Spiral (RİA) Nedir?
Rahim içi araç (RİA), rahim içine yerleştirilen ve uzun süreli doğum kontrolü sağlayan küçük, T şeklinde bir cihazdır. RİA’lar, gebeliği önlemek için iki farklı mekanizma kullanır: spermin yumurtaya ulaşmasını engellemek ve döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini önlemek. RİA’lar, uzun yıllar boyunca etkili doğum kontrolü sağlar ve kadınların günlük doğum kontrol yöntemlerini kullanmalarına gerek kalmaz.
Spiral Türleri
Spiraller, hormonal ve hormon içermeyen (bakır) olmak üzere iki ana türe ayrılır:
Hormon İçermeyen (Bakır) Spiral:
- Bakır T380A (ParaGard): Bakır içeren ve yaklaşık 10 yıl süreyle etkili olan bir RİA’dır. Bakır, spermin hareketini ve yumurtayı döllenme yeteneğini olumsuz etkiler.
Hormonal Spiral:
- Levonorgestrel Salgılayan RİA (Mirena, Kyleena, Skyla, Liletta): Progesteron hormonu salgılar ve rahim içindeki mukusun kalınlaşmasını sağlar. Bu, spermin rahim içine girmesini zorlaştırır ve yumurtlamayı engelleyebilir. Hormonal spiraller genellikle 3-7 yıl arasında etkili olabilir.
Spiral Nasıl Çalışır?
Spiral, gebeliği önlemek için çeşitli mekanizmalar kullanır:
- Spermin Hareketini Engelleme: Hem bakır hem de hormonal RİA’lar, rahim ve fallop tüplerindeki spermin hareketini zorlaştırarak yumurtaya ulaşmasını engeller.
- Yumurtlamayı Engelleme: Hormonal RİA’lar, bazı kadınlarda yumurtlamayı engelleyebilir.
- Mukus Kalınlaşması: Hormonal RİA’lar, rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak spermin rahim içine girmesini zorlaştırır.
- Endometriyumun Değiştirilmesi: Hem bakır hem de hormonal RİA’lar, rahim iç tabakasının yapısını değiştirerek döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini zorlaştırır.
Spiral Nasıl Yerleştirilir?
Spiralin yerleştirilmesi genellikle bir sağlık profesyoneli tarafından gerçekleştirilir ve aşağıdaki adımları içerir:
- Muayene: Doktor, spiralin yerleştirilmesi için rahim boyutunu ve pozisyonunu değerlendirmek amacıyla pelvik muayene yapar.
- Spekulum Uygulaması: Vajina içine spekulum yerleştirilir, böylece rahim ağzı görünür hale gelir.
- Rahim İçi Araç Yerleştirme: Spiralin yerleştirilmesi için ince bir tüp kullanılır. Spiral, bu tüp aracılığıyla rahim içine yerleştirilir ve tüp çıkarılır.
- İzleme: Spiral yerleştirildikten sonra, iplerin uzunluğu kontrol edilir ve uygun şekilde kesilir. İpler, vajina içinde hissedilebilir, ancak rahatsızlık vermez.
Spiralin Avantajları
Spiral, birçok avantaj sunan etkili bir doğum kontrol yöntemidir. İşte spiralin başlıca avantajları:
- Uzun Süreli Koruma: Bakır spiral yaklaşık 10 yıl, hormonal spiraller 3-7 yıl arasında koruma sağlar.
- Yüksek Etkinlik: Spiraller, gebeliği önlemede son derece etkilidir. Etkinlik oranı %99’un üzerindedir.
- Düşük Bakım Gereksinimi: Spiral yerleştirildikten sonra, günlük olarak herhangi bir işlem yapmanız gerekmez.
- Geri Döndürülebilir: Spiral çıkarıldığında doğurganlık hızla geri döner.
- Hormonal Yan Etkilerden Kaçınma: Bakır spiral, hormonal doğum kontrol yöntemlerinin yan etkilerini içermez.
Spiralin Dezavantajları
Spiralin bazı dezavantajları da vardır. İşte spiralin başlıca dezavantajları:
- Yerleştirme ve Çıkarma İşlemi: Spiral yerleştirilmesi ve çıkarılması, hafif ağrı ve rahatsızlık hissine neden olabilir.
- Adet Dönemi Değişiklikleri: Bakır spiral, adet kanamalarını artırabilir ve daha ağrılı adet dönemlerine yol açabilir. Hormonal spiraller ise adet kanamalarını azaltabilir veya tamamen durdurabilir.
- Enfeksiyon Riski: Yerleştirme sırasında enfeksiyon riski vardır, ancak bu nadirdir.
- Düşme Riski: Spiral, yerinden kayabilir veya düşebilir, bu da gebelik riskini artırır.
Spiral Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Spiral kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
- Düzenli Kontroller: Spiralin doğru pozisyonda olduğundan emin olmak için düzenli doktor kontrollerine gitmek önemlidir.
- İpleri Kontrol Etme: Spiralin iplerini düzenli olarak kontrol etmek, spiralin yerinde olduğunu anlamanızı sağlar.
- Enfeksiyon Belirtileri: Ateş, kötü kokulu akıntı veya şiddetli karın ağrısı gibi enfeksiyon belirtileri fark ederseniz, hemen doktorunuza başvurmalısınız.
- Gebelik Belirtileri: Spiral kullanırken gebelik belirtileri fark ederseniz, hemen doktorunuza başvurmalısınız.
Spiral Taktırma Hakkında Merak Edilenler
Spiral nasıl yerleştirilir?
Spiral, bir sağlık profesyoneli tarafından rahim içine yerleştirilir. Yerleştirme işlemi, spekulum uygulaması ve ince bir tüp aracılığıyla yapılır. İşlem genellikle kısa sürer ve hafif ağrı hissedilebilir.
Spiral ne kadar süre koruma sağlar?
Bakır spiral yaklaşık 10 yıl, hormonal spiraller ise 3-7 yıl arasında koruma sağlar. Kullanılan spiralin türüne bağlı olarak koruma süresi değişir.
Spiral kullanırken adet döngüsü nasıl etkilenir?
Bakır spiral, adet kanamalarını artırabilir ve daha ağrılı adet dönemlerine yol açabilir. Hormonal spiraller ise adet kanamalarını azaltabilir veya tamamen durdurabilir.
Spiral güvenli midir?
Evet, spiral güvenli bir doğum kontrol yöntemidir. Ancak, yerleştirme ve çıkarma işlemleri sırasında hafif rahatsızlık hissedilebilir ve enfeksiyon riski vardır. Düzenli doktor kontrolleri ile bu riskler minimize edilebilir.
Spiral çıkarıldığında doğurganlık geri döner mi?
Evet, spiral çıkarıldığında doğurganlık hızla geri döner. Çıkarıldıktan hemen sonra hamile kalabilirsiniz.
